تاریخ در بینش و برداشت تاریخی شیعه،سه دوره دارد:
الف:دورهء اول که رهبری مردم - برای نجات و کمال و آزادی و قسط و عدالت - با نبوت است.
ب:دورهء دوم که فصل پایان نبوت است و دوران خاتمیت و آغاز امامت.در این دوره،رهبری مردم به دست نظام امامت می افتد.
ج:دورهء سوم که از غیبت امام آغاز می شود - یعنی دوران غیبت بزرگ - رهبری و هدایت خلق و بسط حکمت و استقرار عدالت و قسط یعنی آنچه که رسالت نبوت و امامت بود،به عهدهء علم است.اما نه به عنوان دانستن مجموعه ای از اطلاعات علمی که دیگران نمی دانند،بلکه به معنی آگاهی ای شبیه به آن آگاهی که پیامبران می بخشند.
غیبت:بر خلاف آنچه که فهمانده اند و می فهمیم،دورهء غیبت،دورهء نفی مسئولیت و انتظار منفی ظهور نیست؛بلکه دورهء سنگین تر شدن و مستقیم تر شدن مسئولیت انسان است.در این دوره،عالِم،رسالت و مسئولیتی مشخص،سنگین و صریح در برابر خدا و مکتب و علمش و در برابر امام و مردم به عهده می گیرد.و این عبارت است از نیابت.
نیابت:نیابت،یعنی مسئولیتی که علم به عهده می گیرد تا ادامه دهندهء راه امام و نهضت نبوت باشد.در این لحظهء تاریخی مسئولیت و وظیفهء علم،رهبری خلق و حکومت بر مردم و آموزش دادن و آگاهی بخشیدن به توده و آشنا کردن دائم مردم است با مکتب و زمان و سرنوشت و مسئولیتش.در این دوره،غیبت،تعطیل مسئولیت های اجتماعی نیست،بلکه برعکسِ آنچه که برخی ها در این زمانه می پزند و پخته اند!تمام مسئولیت نبوت و امامت به دوش علم و عالِم قرار می گیرد.
اجتهاد:اجتهاد،تحقیق آزادانهء محقق مسئول است - نه محققی که می خواهد حقایق را برای کتابها،آزمایشگاهها و دانشگاهها و...کشف کند - ؛بلکه برای مردم و سرنوشت مردم و بهتر فهمیدن عقاید و ارائهء راه حل های جدید و پاسخ به نیازهای زمان و طرح ضرورت های زندگی اجتماعی و روشنگری و هدایت جامعه اش بر اساس مکتب.اجتهاد،مسئولیت مشخص و سنگین مذهب تشیع است که بر دوش عالِم محقق گذاشته می شود تا بر حسب پیشرفت علم و آگاهی مردم،تلقی و برداشت مذهب را در ذهن و اندیشه و دریافت علمی زمان،تحول ببخشد و تحقق اسلام و مکتبش را بر حسب نیاز زمان و به میزانی که در هر زمان امکان کشف و فهم بهتر آن حقایق می رود،ممکن کند.
ادامه دارد...